Opvallend weinig schreef ik tot hier toe over permacultuur en moestuinieren, tijd om daar verandering in te brengen. De moestuin is immers toch hoofdzakelijk de manier om eigen groentjes te telen. Permacultuur, tuinieren vanuit de hangmat op het ritme van de natuur, dat lijkt niet samen te gaan met een moestuin. Bij een moestuin denken we aan veel werk: éénjarige groenten, plantjes voorzaaien, de opgroeiende oogst beschermen, water geven en wieden, veel wieden. Soms lijkt het hebben van een moestuin wel een synoniem voor wieden, op de samenboerderij kunnen we er hele dagen met vullen. Eerlijkheid gebied me te zeggen, een moestuin zonder onderhoud bestaat niet (gelukkig is het heel ontspannend en gezellig!), maar we maken het soms ook moeilijker dan het is en door te denken vanuit de permacultuurvisie kan het tuinieren een stuk eenvoudiger worden.
Elk voorjaar starten mensen vol goede moed en de spade in de hand met het omspitten van de moestuin, de echte enthousiastelingen zelfs twee spades diep. Om de grond luchtig te houden, meststoffen in te werken en onkruid te verwijderen. In de perma-moestuin is hier een heel simpele oplossing voor: niet spitten of 'no dig' zoals er dikwijls wordt naar verwezen. De natuur heeft ons namelijk helemaal niet nodig voor bodembewerking. In het traditioneel moestuinieren willen we de grond graag kaal, netjes geschoffeld en geen onkruidje te bespeuren. Als we naar de natuur kijken dan zien we dat nergens terug, de natuur probeert elke vierkante centimeter te bedekken met begroeiing. In ons verlangen naar 'propere' stukjes moestuin zijn we aan het vechten tegen de natuur. En als ik nu één ding heb geleerd, is het dat we die wedstrijd niet gaan winnen.
De natuur heeft het immers goed geregeld, als we rondkijken groeit de natuur overal weelderig zonder dat we daar moeten in helpen. In de bodem krioelt het van de beestjes die elks hun steentje bijdragen om de bodem luchtig te houden en het organisch materiaal dat op de bodem terecht komt te verwerken tot voedingsrijke humus. Maar elk van die organismen heeft zijn eigen plek in de bodem: wat dieper of juist oppervlakkig, met zuurstof of juist niet, ... Daarbovenop ontwikkelen er zich schimmelnetwerken in de bodem, die kunnen wel meters lang worden, en transporteren voedingsstoffen naar planten.
Wanneer we gaan spitten of ploegen halen we heel die zorgvuldig opgebouwde balans overhoop. We breken de schimmelnetwerken, organismen die graag wat diepen in de grond zitten, komen bovenaan terecht en vice versa. We creëren in wezen complete chaos waardoor de bodem helemaal verstoort geraakt en dat is natuurlijk geen goed startpunt voor onze nieuwe plantjes. En nog slecht nieuws: door het spitten brengen we oude onkruidzaden terug aan de oppervlakte waardoor ze gaan kiemen, met een onkruidexplosie als gevolg. De bodem zal zich terug herstellen, maar de plantjes starten in een minder optimale situatie en lopen een groei achterstand op.
Veel redenen om niet te spitten, maar wat dan wel. De natuur zal alles bedekken, maar we hopen natuurlijk op lekkere groenten en niet op heel der bossen onkruid. Er zijn verschillende alternatieven en het is altijd even zoeken wat past bij jezelf en je moestuin. Cruciaal is om de bodem ten allen tijde bedekt te houden, net zoals de natuur doet. We gaan het onkruid eigenlijk vervangen door ander organisch materiaal, zoals plantenresten en compost. Zelf ben ik fan van de methode van Charles Dowding. Hij dekt de startende moestuin af met een laag karton en een dikke laag compost. Doordat compost tijdens het composteringsproces tot een hoge temperatuur verwarmd is, zitten er geen onkruid zaden in. Het karton en de dikke laag compost zorgen dat de vegetatie onder het karton afsterft en het bodemleven kan het karton en de compost stilletjes aan verteren. Planten kan rechtstreeks in de compost. Charles legt het eigenlijk het beste zelf uit:
Waarom spit iedereen dan nog? Gewoontes zijn moeilijk af te leren, heel vaak doen we dingen omdat het nu éénmaal zo gedaan wordt. Een gespitte moestuin geeft ook snel en zichtbaar resultaat (maar niet duurzaam). Tijd dus om het anders te gaan doen en anderen te inspireren!
En om te eindigen nog een leuk nieuwtje: ik slaagde voor de permacultuur ontwerpcursus :-). Ik ben nu helemaal klaar gestoomd om al die theorie in praktijk te gaan omzetten!
댓글